Hội chứng sợ lỗ tròn (Trypphobia) là trạng thái cảm giác ghê sợ hoặc cảm giác sợ hãi khi nhìn thấy các lỗ tròn, đặc biệt là khi các lỗ nhỏ xuất hiện tụ gần nhau trên một bề mặt nhất định. Không ít người chia sẻ rằng họ cảm thấy khó chịu khi nhìn vào bề mặt có các lỗ nhỏ tụ gần nhau, chẳng hạn như đầu của hạt sen hoặc thân quả dâu tây – những hình ảnh tưởng chừng bình thường nhưng lại gây ra sự khó chịu mạnh mẽ ở người mắc hội chứng này. Mặc dù hiện tượng này khá phổ biến trên mạng xã hội và trong các thảo luận cộng đồng, tuy nhiên, các cuộc nghiên cứu về hội chứng sợ lỗ tròn vẫn đang trong giai đoạn sơ khai, còn nhiều hạn chế về mặt khoa học.
Hội chứng sợ lỗ tròn (Trypophobia) là gì?
Hội chứng sợ lỗ tròn (Trypophobia) là một trạng thái sợ hãi mạnh mẽ kèm theo cảm giác ghê tởm sâu sắc khi người bệnh đối mặt với các cụm lỗ tròn li ti trên bề mặt vật thể. Những người mắc hội chứng này thường cảm thấy sợ hãi không lý do, đặc biệt khi nhìn thấy bề mặt nhiều lỗ tròn nhỏ gần nhau, chẳng hạn như đài sen, tổ ong, dâu tây, hay thậm chí bọt xà phòng và họa tiết đốm. Trong khi đó, lỗ tròn lớn hiếm khi gây cảm giác tương tự.
Trypophobia xuất hiện lần đầu trên diễn đàn trực tuyến vào năm 2005, khi nhiều người cùng bày tỏ nỗi sợ hãi vô lý với vật thể có lỗ. Kể từ thời điểm đó, hàng nghìn người đã báo cáo ảnh hưởng tương tự, tạo nên sự chú ý lớn trong cộng đồng tâm lý học.
Theo các nghiên cứu gần đây, khoảng 17% trẻ em và người lớn có mức độ nào đó của hội chứng sợ lỗ tròn (Trypophobia). Mặc dù chưa được công nhận là chẩn đoán riêng trong DSM-5 của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ, nhưng tình trạng này vẫn được xếp vào phân loại rộng rãi của các chứng ám ảnh sợ cụ thể, miễn là triệu chứng đừng quá mức, không dai dẳng, và không dẫn đến suy giảm chức năng trong sinh hoạt hằng ngày.
Biểu hiện của hội chứng sợ lỗ có thể xảy ra khi người bệnh nhìn thấy vật thể có mô hình cụm lỗ tròn nhỏ như ngưng tụ nước trên kính, cụm mắt của côn trùng, ruột quả lựu, san hô, tổn thương trên da, hoặc nhiều vật thể khác. Tùy theo mức độ, phản ứng có thể là nổi da gà, khó chịu, buồn nôn, hoặc thậm chí hoảng loạn.
Dấu hiệu hội chứng sợ lỗ tròn bạn cần biết
Hội chứng sợ lỗ tròn (Trypophobia) thường bị hiểu lầm là một phản ứng đơn thuần về thị giác, tuy nhiên, nhiều nghiên cứu và ghi nhận lâm sàng đã chỉ ra rằng các triệu chứng trypophobia có thể giống cơn hoảng loạn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số biểu hiện thường gặp:
- Buồn nôn khi nhìn thấy các hình ảnh có lỗ tròn chen chúc
- Hụt hơi, cảm giác khó thở một cách đột ngột
- Nhịp tim đập nhanh, kèm theo hồi hộp, bồn chồn
- Đổ mồ hôi, đặc biệt là ở lòng bàn tay và trán
- Cảm giác ngứa, nổi da gà hoặc lạnh sống lưng không rõ nguyên nhân
- Cảm thấy không thoải mái, mất kiểm soát cảm xúc
- Cảm giác khó chịu về thị giác như mỏi mắt, ảo giác, nhìn mờ hoặc rối loạn hình ảnh
- Phiền muộn, dễ cáu gắt, giảm tập trung
- Cơ thể run rẩy hoặc có phản xạ tránh né vô thức
Với người mắc trypophobia, những triệu chứng xuất hiện vài lần một tuần là điều không hiếm gặp. Ở một số trường hợp nặng, triệu chứng xuất hiện mỗi ngày, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và thể chất. Điều đáng lo ngại là có những bệnh nhân cho biết nỗi sợ lỗ không bao giờ biến mất, mặc dù đã cố gắng kiểm soát hoặc tránh tiếp xúc với tác nhân gây kích hoạt.
Các yếu tố kích thích hội chứng sợ lỗ tròn (Trypophobia) thường gặp
Hội chứng sợ lỗ tròn (trypophobia) là tình trạng một người cảm thấy lo lắng, khó chịu hoặc thậm chí buồn nôn khi nhìn thấy những hình ảnh có các cụm lỗ nhỏ sát nhau. Những yếu tố kích thích hội chứng sợ lỗ tròn có thể rất đa dạng, bao gồm cả vật thể tự nhiên lẫn nhân tạo. Dưới đây là danh sách các yếu tố thường gây ra triệu chứng hội chứng sợ lỗ tròn, được ghi nhận trong nhiều trường hợp thực tế:
- Lỗ trong bê tông hoặc sỏi trong bê tông, đặc biệt khi các cụm lỗ nhỏ li ti xuất hiện không theo quy luật.
- Lỗ khí trong lát bánh mì, khiến người nhìn cảm thấy da gà hoặc buồn nôn.
- Hoa văn trong phủ sương của bánh, đặc biệt là phủ sương của bánh ngọt, có thể tạo cảm giác khó chịu bất ngờ.
- Đầu hoa sen, với kết cấu lỗ tròn dày đặc, là một trong những hình ảnh phổ biến nhất gây ra phản ứng trypophobia.
- Lỗ trên mặt nạ khúc côn cầu cũ – các lỗ nhỏ trên nền mặt nạ tối màu làm tăng cảm giác lo lắng.
- Các vấn đề về da như vết loét, sẹo, hoặc đốm da loang lổ có thể là yếu tố gây kích hoạt triệu chứng.
- Động vật đốm, bao gồm côn trùng đốm, động vật lưỡng cư đốm, động vật có vú đốm, hay bất kỳ sinh vật đốm nào cũng có thể khiến người bệnh phản ứng mạnh.
- Đầu vòi hoa sen với lỗ tròn xếp đều nhau có thể kích thích cảm giác sợ hãi.
- Đèn LED trong đèn giao thông – khi nhìn gần, ánh sáng từ các bóng LED nhỏ cũng có thể gây cảm giác khó chịu.
- Vỏ hạt sen, mật ong, dâu tây, lựu, và dưa lưới – những thực phẩm có nhiều hốc nhỏ hoặc kết cấu đốm rõ rệt.
- San hô, với cấu trúc xốp nhiều lỗ li ti, thường gây kích ứng cảm xúc cho người mắc trypophobia.
- Bọt kim loại nhôm – kết cấu xốp, không đều, tạo nên cảm giác sợ hãi sâu xa.
- Bong bóng hoặc hơi nước ngưng tụ tạo thành các cụm giọt nhỏ trên bề mặt kính, vô tình trở thành yếu tố kích thích khó chịu.
Điều trị hội chứng sợ lỗ tròn các phương pháp hiệu quả
Hội chứng sợ lỗ tròn là một dạng rối loạn lo âu đặc biệt, gây ra cảm giác khó chịu, lo lắng hoặc hoảng loạn khi nhìn thấy các hình ảnh chứa cụm lỗ nhỏ. Hiện nay, có nhiều cách điều trị khác nhau giúp người bệnh kiểm soát tình trạng này, trong đó hình thức điều trị hiệu quả nhất là tiếp xúc với liệu pháp.
Liệu pháp tiếp xúc là một dạng trị liệu tâm lý giúp người bệnh thay đổi phản ứng tiêu cực khi tiếp xúc với đối tượng gây sợ hãi hoặc tình huống gây sợ hãi. Qua từng bước tiếp cận có kiểm soát, người bệnh học cách điều chỉnh cảm xúc và giảm mức độ sợ hãi theo thời gian.
Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) là một phương pháp điều trị hiện đại, kết hợp liệu pháp tiếp xúc với các biện pháp kiểm soát lo lắng như thay đổi suy nghĩ tiêu cực, rèn luyện kỹ năng đối mặt và giữ cho suy nghĩ không bị quá tải. CBT thường được các chuyên gia khuyến nghị nhờ tính hiệu quả cao và phù hợp với nhiều đối tượng.
Bên cạnh hai liệu pháp chính, người bệnh có thể áp dụng các phương pháp điều trị khác để kiểm soát nỗi ám ảnh, bao gồm:
- Nói chuyện trị liệu với bác sĩ tư vấn hoặc bác sĩ tâm thần giúp chia sẻ cảm xúc, định hướng hành vi và tìm ra nguyên nhân sâu xa của nỗi sợ.
- Sử dụng thuốc như thuốc chẹn beta, thuốc an thần theo chỉ định y khoa để giúp giảm lo lắng và giảm triệu chứng hoảng loạn.
- Áp dụng kỹ thuật thư giãn như hít thở sâu, thiền và yoga để ổn định tâm trạng và điều hòa nhịp tim.
- Thường xuyên hoạt động thể chất và tập thể dục để giải phóng endorphin, từ đó kiểm soát sự lo lắng một cách tự nhiên.
- Thực hành thở chánh niệm, quan sát, lắng nghe và sử dụng các chiến lược chánh niệm giúp đối phó với căng thẳng và đối phó với lo lắng hiệu quả.
Hội chứng sợ lỗ là một tình trạng nhiều người gặp phải, biểu hiện qua cảm giác sợ hãi ở mức độ khác nhau khi nhìn thấy các cụm lỗ nhỏ li ti. Việc nhận biết sớm và chủ động điều chỉnh cảm xúc là yếu tố quan trọng giúp cải thiện hiệu quả tình trạng này.
Hotline